February 2024 - Heeft uw organisatie een veranderingsproces nodig?

Aanleiding

Het zijn spannende tijden voor Nederlandse aanbieders van langdurige zorg. De vraag, zeker voor ouderenzorg, groeit sterk. Onduidelijk is echter hoe deze zorg gefinancierd en geleverd zal worden. Tarieven lijken niet langer kostendekkend, maar de politieke wind staat nog niet in een gunstige richting om de financiële krapte te verminderen.

De financiële prestaties van de meeste zorgorganisaties zijn sterk verslechterd, en banken zijn huiverig om noodzakelijke investeringen te financieren. Ook als de financiering voor het leveren van nieuwe diensten geregeld is, is de volgende uitdaging om de organisatie zó in te richten dat deze nieuwe diensten ook geleverd kunnen worden. En hoe krijg én behoud je sowieso gekwalificeerde medewerkers in een steeds krapper wordende arbeidsmarkt?

Als zorgorganisaties proberen zich optimaal voor de toekomst te positioneren, zullen ze een antwoord moeten vinden op lastige vragen:

• Wat is de ontwikkeling van het aantal cliënten dat behoefte aan én recht heeft op verschillende zorgdiensten?
• Wat wordt de tariefontwikkeling in de komende jaren?
• Wie moet wat betalen in de toekomst?
• Hoe wordt de organisatie aantrekkelijk op de arbeidsmarkt?
• In hoeverre bieden (nieuwe) technologieën een oplossing?

Wat moeten zorgorganisaties verbeteren?

Zoals uitgelegd in mijn bijdrage voor de Verstegen nieuwsbrief van september 2023, presteren sommige zorgorganisaties financieel aantoonbaar beter dan andere. Het vervolgonderzoek toonde aan dat goed presterende zorgorganisaties een aantal zaken structureel anders doen dan de rest. Een aantal voorbeelden:

• Ze hebben een duidelijk beeld van de huidige en toekomstige omgeving (met scenario’s voor onzekerheden) en maken op basis hiervan duidelijke strategische keuzes van de markten waarin ze actief willen zijn, de diensten die ze willen aanbieden en de manier waarop de diensten worden geboden.
• Ze vertalen de vastgestelde strategie in waarden rond leiderschap, eigenaarschap, kostenbewustzijn, verantwoordelijkheid nemen, etc.
• Ze maken strakke keuzes in het dienstenportfolio (wat te doen, wat niet te doen) op basis van strategische waarde en financiële uitkomsten en bewaken de marge per onderdeel van het portfolio.
• Ze hebben een actief medewerker-beleid dat verdergaat dan de klassieke HR-functie. Componenten van een actief medewerker-beleid zijn: gestructureerde processen voor het aannemen en behouden van mensen, een actief leeftijdsbeleid, inzet van ZZP’ers op basis van visie en uitvoeringsprocessen en inzet van medewerkers op afdelingen op basis van praktische beleidsregels.
• Ze hebben een focus op het continu verbeteren van de primaire processen, zorgprogrammering en methodieken. Ze maken keuzes voor (nieuwe) technologieën op basis van integrale business cases en ‘duwen’ technologie niet van buiten naar binnen ‘omdat ze daarvoor subsidie krijgen’. Bovendien hebben ze een kritische blik op administratieve taken en ondersteunende processen;
• Ze hebben een sterke focus op financieel en kosten management. Beslissingen op alle niveaus worden gemaakt met oog voor integrale bedrijfsvoering en (lange termijn) kosten. Een duidelijke (en haalbare) doelstelling is dat alle onderdelen van de dienstverlening (zorg, vastgoed en overige diensten) ten minste break-even zijn.

Hoe pak je het verbeterproces aan?

Mijn conclusie uit dit vervolgonderzoek is dat financieel gezonde organisaties veel aandacht besteden aan het functioneren van de gehele organisatie. Nog te vaak zie ik dat een financieel probleem wordt opgelost met een verandering in het financiële domein, terwijl een financieel probleem kan zijn ontstaan als een gevolg van een zorg-inhoudelijke keuze of een keuze in het medewerker-beleid. Nog te vaak zie ik dat zorginhoudelijke kwaliteitsproblemen in het zorginhoudelijke domein wordt aangepakt, terwijl zo’n probleem veroorzaakt kan zijn door een niet goed doordachte portfoliokeuze of een gebrekkige financiële besturing.

Dat heeft mij het inzicht opgeleverd dat het financieel gezond maken van de organisatie om een veranderproces vraagt dat impact heeft op de strategie t/m de dagelijkse uitvoering van de zorg. Er is een aanpak nodig die alle aspecten van de organisatie kan raken. Dit betekent dat een goed verbeterproces moet starten met een grondige integrale probleemanalyse waarin alle organisatieaspecten aan bod komen. Onnodig te zeggen dat voor een dergelijke analyse experts nodig zijn met een onderling sterk verschillende achtergrond: financiële experts, experts in de bedrijfsvoering van zorgorganisaties, HR-experts, zorginhoudelijke experts en experts in cultuur en gedragsverandering. Het is vanuit dit besef dat ik een samenwerking ben aangegaan met drie zeer ervaren adviseurs. Samen dekken we met onze ervaring alle organisatieaspecten af.

Als u interesse heeft om meer over onze aanpak te horen, neem dan gerust contact met mij op.